“Nằm đo huyết áp có chính xác không?” là thắc mắc phổ biến của nhiều người, đặc biệt là những ai đang theo dõi huyết áp tại nhà. Mặc dù tư thế ngồi được xem là tiêu chuẩn khi đo huyết áp, nhưng trong nhiều tình huống đặc biệt, bác sĩ vẫn yêu cầu đo ở tư thế nằm để có cái nhìn toàn diện hơn về tình trạng sức khỏe tim mạch của người bệnh.
Trong môi trường y tế, tư thế ngồi với lưng thẳng, chân đặt trên sàn, tay ngang tim là tư thế chuẩn để đo huyết áp. Tuy nhiên, trong thực tế lâm sàng, tư thế nằm vẫn được áp dụng cho những người không thể ngồi hoặc có nhu cầu theo dõi huyết động học cụ thể.
Theo nghiên cứu của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) trên hơn 11.000 người lớn, có khoảng 16% người có chỉ số huyết áp bình thường khi ngồi, nhưng lại tăng cao khi đo ở tư thế nằm. Điều này cho thấy, tùy vào thể trạng và bệnh lý nền, huyết áp có thể dao động giữa các tư thế khác nhau. Sự chênh lệch này thường rơi vào khoảng 5–10 mmHg, đủ để ảnh hưởng đến việc chẩn đoán và điều trị nếu không lưu ý kỹ.
Tư thế nằm được ưu tiên trong các trường hợp sau:
Bệnh nhân đang nằm viện dài ngày.
Người cao tuổi gặp khó khăn trong việc ngồi thẳng hoặc đứng.
Phụ nữ mang thai cần theo dõi huyết áp thường xuyên.
Bệnh nhân có nguy cơ hạ huyết áp tư thế (ngất xỉu khi thay đổi tư thế).
Huyết áp là chỉ số nhạy cảm, dễ thay đổi bởi nhiều yếu tố như:
Tư thế cơ thể: Khi chuyển từ ngồi sang đứng hoặc nằm, máu bị ảnh hưởng bởi trọng lực, dẫn đến thay đổi huyết áp tạm thời.
Tuổi tác & bệnh lý nền: Người già hoặc người mắc các bệnh lý như Parkinson, bệnh tim, tiểu đường có thể bị hạ huyết áp khi đứng.
Thời điểm đo và trạng thái cơ thể: Tình trạng lo lắng, mệt mỏi, vận động mạnh hay sử dụng chất kích thích đều làm sai lệch kết quả.
Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy, huyết áp tâm thu và tâm trương khi ngồi thường cao hơn so với khi nằm, nhất là ở nam giới. Tuy nhiên, mức độ chênh lệch không quá lớn nếu thực hiện đúng kỹ thuật đo.
Để đảm bảo kết quả đo đáng tin cậy, bạn nên tuân thủ những hướng dẫn sau:
Nằm ngửa thoải mái trên mặt phẳng.
Nghỉ ngơi từ 5–10 phút trước khi đo.
Cánh tay đặt ngang mức tim, có thể lót gối mỏng bên dưới.
Không gập tay hoặc di chuyển trong lúc đo.
Với máy đo huyết áp bắp tay: vòng bít nên cách khuỷu tay 2–3 cm và mép dưới nằm cao hơn khuỷu tay khoảng 2 cm.
Với máy đo cổ tay: tay giữ ngang tim, cổ tay không gập.
Đo sau khi vận động, uống cà phê, hút thuốc hoặc dùng rượu bia trong vòng 30 phút.
Đo ngay sau khi căng thẳng hoặc xúc động mạnh.
Chỉ đo một lần. Hãy đo 2–3 lần liên tiếp và lấy kết quả trung bình.
Chọn thời điểm đo phù hợp: Nên đo vào buổi sáng sau khi ngủ dậy và buổi tối trước khi đi ngủ – vào cùng một thời điểm mỗi ngày.
Ghi chép đầy đủ: Lưu lại chỉ số, thời gian đo, các yếu tố ảnh hưởng như thuốc đang dùng, tâm trạng… để bác sĩ dễ đánh giá.
Tham khảo bác sĩ khi chỉ số bất thường: Nếu huyết áp thường xuyên vượt 140/90 mmHg hoặc dưới 90/60 mmHg, cần kiểm tra chuyên sâu.
Tư thế ngồi là tiêu chuẩn chẩn đoán tăng huyết áp và thường được sử dụng phổ biến trong các hướng dẫn y tế.
Tư thế nằm lại hữu ích trong việc đánh giá huyết động học, phát hiện hạ huyết áp tư thế, đặc biệt ở người lớn tuổi hoặc người bệnh đái tháo đường.
➡️ Lời khuyên: Nên đo huyết áp trong cùng một tư thế mỗi lần kiểm tra để tiện so sánh. Trong một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể yêu cầu đo ở cả hai tư thế để đánh giá tổng thể.
???? Đo huyết áp khi nằm và ngồi chênh lệch bao nhiêu là bình thường?
→ Mức chênh lệch trong khoảng 5–10 mmHg là bình thường. Nếu chênh lệch trên 20 mmHg, có thể là dấu hiệu của hạ huyết áp tư thế.
???? Huyết áp có dao động trong ngày không?
→ Có. Huyết áp thay đổi do vận động, cảm xúc, thời tiết và sinh hoạt hàng ngày. Thường cao vào buổi sáng và giảm vào ban đêm.
???? Người cao tuổi nên đo huyết áp ở tư thế nào?
→ Nên đo ở cả 3 tư thế: nằm – ngồi – đứng, đặc biệt nếu có triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, dễ ngã. Tuy nhiên, tư thế ngồi vẫn là tiêu chuẩn cơ bản.
Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về việc đo huyết áp ở tư thế nằm – khi nào nên áp dụng và làm thế nào để có kết quả chính xác nhất. Nếu bạn cần viết nội dung tương tự cho sản phẩm hoặc dịch vụ sức khỏe, mình có thể hỗ trợ thêm nhé!
