Đột Quỵ Nhồi Máu Não (Thiếu Máu Não): Những Điều Bạn Cần Biết
Đột quỵ nhồi máu não là nguyên nhân gây ra hơn 80% các trường hợp đột quỵ. Theo thống kê của WHO, mỗi năm trên thế giới có 15 triệu người bị đột quỵ, trong đó có 5 triệu người tử vong và 5 triệu người bị tàn tật vĩnh viễn. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đột quỵ nhồi máu não và cách nhận biết đột quỵ để cấp cứu kịp thời.
Đột Quỵ Nhồi Máu Não Là Gì?
Đột quỵ (tai biến mạch máu não) có hai thể là đột quỵ nhồi máu não và đột quỵ xuất huyết não. Trong đó, đột quỵ nhồi máu não hay còn gọi là đột quỵ thiếu máu não cục bộ phổ biến hơn, chiếm hơn 80% các trường hợp đột quỵ.
Nguyên Nhân Gây Đột Quỵ Nhồi Máu Não
Sự hình thành hoặc di chuyển của cục máu đông gây giảm hoặc tắc nghẽn động mạch não là nguyên nhân chính dẫn đến đột quỵ nhồi máu não. Cụ thể như sau:
Nhồi Máu Não Động Mạch Lớn
Nguyên nhân chính là do tình trạng xơ vữa các động mạch cảnh, động mạch sống nền hoặc động mạch não. Khi các mảng xơ vữa tại một trong các động mạch này vỡ ra sẽ tạo điều kiện hình thành cục máu đông che lấp lòng mạch, làm giảm hoặc chặn hoàn toàn dòng máu lưu thông đến não.
Nhồi Máu Não Động Mạch Nhỏ
Nhồi máu ổ khuyết xảy ra do tắc động mạch nhỏ, thường là những động mạch xuyên nằm sâu trong não. Nguyên nhân gây tắc thường do bệnh lý mạch máu và liên quan chặt chẽ với tình trạng tăng huyết áp.
Nhồi Máu Não Do Cục Tắc Từ Tim
Nguyên nhân thường do các bệnh lý tim mạch gây ra huyết khối. Huyết khối hoặc mảnh vỡ huyết khối từ tim di chuyển theo mạch máu lên não cho đến khi tới một mạch máu quá nhỏ để đi qua, dòng máu bị tắc nghẽn và gây đột quỵ nhồi máu não.
Ai Có Nguy Cơ Bị Đột Quỵ Nhồi Máu Não?
Các Yếu Tố Nguy Cơ Không Thể Thay Đổi
- Tuổi: Nguy cơ tăng theo tuổi, đặc biệt ở người trên 65 tuổi.
- Chủng Tộc: Người Nam Á và da màu châu Phi có nguy cơ cao hơn.
- Giới Tính: Đàn ông có nguy cơ cao hơn phụ nữ, nhưng phụ nữ có tỷ lệ tử vong cao hơn.
- Di Truyền: Gia đình có người bị đột quỵ hoặc thiếu máu não thoáng qua.
- Tiền Sử Đau Nửa Đầu Kiểu Migrain.
- Loạn Sản Xơ Cơ.
Các Yếu Tố Nguy Cơ Có Thể Thay Đổi
- Tăng Huyết Áp.
- Đái Tháo Đường (Tiểu Đường).
- Bệnh Tim: Rung nhĩ, bệnh van tim, suy tim, hẹp van hai lá, bệnh tim bẩm sinh, giãn tâm nhĩ, giãn tâm thất.
- Rối Loạn Lipid Máu (Mỡ Máu).
- Tiền Sử Bị Cơn Thiếu Máu Não Thoáng Qua (TIA).
- Hẹp Động Mạch Cảnh.
- Tăng Homocystine Máu.
- Uống Rượu Quá Mức.
- Hút Thuốc Lá.
- Sử Dụng Ma Túy.
- Ít Vận Động.
- Béo Phì.
- Dùng Thuốc Tránh Thai Hoặc Dùng Hormone Sau Mãn Kinh.
- Bệnh Hồng Cầu Hình Liềm.
Dấu Hiệu Nhận Biết Đột Quỵ Nhồi Máu Não
Các triệu chứng của nhồi máu não thường xuất hiện một cách đột ngột. Người bị đột quỵ nhồi máu não có thể xuất hiện một triệu chứng hoặc nhiều triệu chứng như:
- Liệt Nửa Người Hoặc Liệt Một Phần Cơ Thể.
- Mất Hoặc Giảm Cảm Giác Một Bên Cơ Thể.
- Mất Thị Lực Một Hoặc Hai Mắt.
- Mất Hoặc Giảm Thị Trường.
- Nhìn Đôi (Song Thị).
- Giảm Hoặc Không Vận Động Được Khớp Xương.
- Liệt Mặt.
- Mất Khả Năng Giữ Thăng Bằng Hoặc Phối Hợp Cơ Thể (Thất Điều).
- Chóng Mặt.
- Mất Khả Năng Nói Hoặc Hiểu Lời Nói.
- Rối Loạn Ý Thức Đột Ngột.
Theo hướng dẫn của Hội Đột quỵ Hoa Kỳ (ASA), sử dụng thuật ngữ “B.E.F.A.S.T” để nhận ra dấu hiệu đột quỵ:
- Balance (Cân Bằng): Đột nhiên gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng hoặc phối hợp cơ thể.
- Eye (Mắt): Mờ hoặc mất thị lực ở một bên hoặc cả hai bên mắt.
- Face (Khuôn Mặt): Khuôn mặt méo xệ một bên, hoặc miệng méo sụp xuống.
- Arm (Cánh Tay): Tê hoặc yếu cánh tay, không thể giơ tay lên hoặc cánh tay bị rơi xuống.
- Speech (Ngôn Ngữ): Nói không lưu loát, bị ngọng so với bình thường.
- Time (Thời Gian): Đưa người bệnh đến cơ sở y tế ngay lập tức.
Cần Làm Gì Khi Bị Đột Quỵ Nhồi Máu Não?
Khi xảy ra các triệu chứng đột quỵ, rất khó để biết đó là đột quỵ nhồi máu não hay TIA, vì vậy không nên trì hoãn mà nên nhanh chóng đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có đủ điều kiện cấp cứu đột quỵ. Việc cấp cứu bệnh nhân đột quỵ cần được thực hiện càng nhanh càng tốt, nhằm tăng cơ hội sống sót và giảm thiểu các biến chứng lâu dài.
Cách Chẩn Đoán Và Điều Trị Đột Quỵ Nhồi Máu Não
Chụp cắt lớp vi tính sọ não (CT sọ não) là công cụ quan trọng nhất trong thăm khám ban đầu để phân biệt nhồi máu não và xuất huyết não, xác định mức độ tổn thương và vị trí tắc mạch. Điều trị đột quỵ thiếu máu cục bộ gồm hai giai đoạn:
- Tái Tưới Máu: Bằng thuốc tiêu sợi huyết và/hoặc dụng cụ trong lòng mạch trong 3 - 4,5 giờ đầu.
- Kiểm Soát Các Yếu Tố Nguy Cơ: Kiểm soát đường huyết, huyết áp, chống đông máu, chống phù não.
Dự Phòng Đột Quỵ Nhồi Máu Não
Có thể dự phòng đột quỵ nhồi máu não bằng các biện pháp:
- Dùng Thuốc Kháng Kết Tập Tiểu Cầu.
- Điều Trị Rối Loạn Lipid Máu.
- Kiểm Tra Chỉ Số Huyết Áp, Đường Huyết.
- Bỏ Thuốc Lá, Giảm Uống Rượu.
- Tập Thể Dục.
- Chế Độ Ăn Lành Mạnh.
- Kiểm Tra Các Bệnh Lý Tim Mạch.
- Tái Khám Thường Xuyên.
Câu Hỏi Thường Gặp
Đột quỵ nhồi máu não là gì?
Trả lời: Đột quỵ nhồi máu não là tình trạng thiếu máu cục bộ do cục máu đông gây tắc nghẽn động mạch cung cấp máu cho não, dẫn đến tế bào não thiếu oxy và chết đi.
Những ai có nguy cơ cao bị đột quỵ nhồi máu não?
Trả lời: Người cao tuổi, người có tiền sử bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, ít vận động và tiền sử gia đình có người bị đột quỵ.
Dấu hiệu nào cho thấy một người đang bị đột quỵ?
Trả lời: Các dấu hiệu bao gồm: khuôn mặt méo xệ, tê hoặc yếu cánh tay, nói không lưu loát, mất thăng bằng, mất thị lực một hoặc hai mắt, chóng mặt.
Cần làm gì khi phát hiện dấu hiệu đột quỵ?
Trả lời: Ngay lập tức đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị đột quỵ nhanh nhất có thể. Thời gian cấp cứu trong vòng 4,5 tiếng đồng hồ kể từ khi bắt đầu có triệu chứng là quan trọng nhất.
Chụp CT sọ não có vai trò gì trong chẩn đoán đột quỵ?
Trả lời: Chụp CT sọ não giúp phân biệt giữa đột quỵ nhồi máu não và xuất huyết não, xác định mức độ tổn thương và vị trí tắc mạch để từ đó có phương pháp điều trị phù hợp.
Làm thế nào để dự phòng đột quỵ nhồi máu não?
Trả lời: Dự phòng bằng cách dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu, điều trị rối loạn lipid máu, kiểm tra huyết áp và đường huyết thường xuyên, bỏ thuốc lá, giảm uống rượu, tập thể dục đều đặn và duy trì chế độ ăn lành mạnh.
Hy vọng bài viết này giúp bạn hiểu rõ hơn về đột quỵ nhồi máu não và cách nhận biết, cấp cứu cũng như phòng ngừa bệnh. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết.
